Iedere boodschap kun je kracht bijzetten door zelf uit te dragen wat je communiceert. ‘Practice what you preach!’ is een veelgehoorde uitspraak om dat mee aan te duiden. Bij Facet proberen we daarom ook zelf zo veel mogelijk waar te maken wat we zelf adviseren en aan te zetten tot duurzaam gedrag: van kilometervergoeding voor fietsende werknemers, tot deelname aan de Warmetruiendag en de Nationale Week Zonder Vlees.
Dat principe geldt natuurlijk ook voor overheden. In een tijd dat er aan de lopende band nieuwe kaders voor duurzame energie, klimaatadaptatie en CO2-reductie gepresenteerd worden, is het de hoogste tijd om te kijken hoe je zelf je voorbeeldrol kan opnemen om die ambities kracht bij te zetten. Daarbij kun je denken aan het goed informeren van je eigen organisatie, het op maat faciliteren van je gemeenschap en het uitdragen van je eigen duurzaamheidsboodschap.
Om dat gemakkelijk maken, delen onze Facetters ervaringen en voorbeelden die ze de afgelopen jaren hebben opgedaan. Wij stelden intern de vraag: hoe pak je als gemeente je voorbeeldrol als het gaat om duurzaamheid? Acht voorbeelden uit onze eigen gelederen:
Dide Kuunders: 'Hoe meer je laat zien, hoe meer vertrouwen er komt in het uiteindelijke resultaat.'
Lenny Vogelzang: ‘Het begint natuurlijk met het op peil houden van de kennis binnen je eigen organisatie. Zo kunnen interne kennissessies bijvoorbeeld bijdragen aan de bewustwording van collega’s. Wat staat er in het duurzaamheidsbeleid van jouw gemeente en hoe wordt dit uitgedragen binnen de interne organisatie? Daarbij is ook het aanstellen van ambassadeurs binnen en buiten de gemeentelijke organisatie bevorderlijk ter promotie van deze duurzaamheidsambities.’
Madeleine Velthuizen: ‘Het betrekken van jongeren is belangrijk. Het mooiste voorbeeld daarvan vind ik de toekomststoel, een initiatief van oud politicus en schrijver Jan Terlouw. Zo’n stoel mogen kinderen zelf ontwerpen, wordt aangeschoven bij iedere raadsvergadering en helpt de gemeente er zo aan herinneren om bij iedere beslissing ook het toekomstperspectief mee te nemen in de beslissingen van vandaag.’
Pascal Beaujean: ‘Je zult je inwoners actief verantwoordelijkheidsgevoel en urgentiebesef moeten geven. Het aanbieden van onafhankelijke maatwerkadviezen voor verduurzamen van woningen van particulieren is daar een goed voorbeeld van. Door te ontzorgen en kennis te delen, borg je dat de gewenste handelingen door de juiste partijen worden uitgevoerd. In de gemeente Waalre is deze actie vanuit de gemeente zeer positief ontvangen door inwoners.’
Lotte Knop: ‘Ik zou zeggen de Changer app van Lenny. Daarmee voeg je een wedstrijdelement toe aan duurzaamheid. Wie gedraagt zich binnen jouw organisatie, wijk of gemeente het meest duurzaam? Daarmee creëer je vanzelf het gevoel dat duurzaamheid het nieuwe normaal is.’
Judith Baselmans: ‘Je vrijwilligers waardering geven, serieus nemen en daar ook naar handelen.'
Judith Baselmans: ‘Een leuk, recent en kleinschalig voorbeeld: bij de gemeente Waalre zijn er best wat vrijwilligers actief met zwerfafval rapen. Als bedankje voor hun inspanningen kregen zij een attentie, met daarbij de vraag wat de gemeente voor ze kan betekenen in het ondersteunen van hun goede werk. Daar kwam een lijst grote en kleine problemen die speelden op retour. Dit varieerde van kapotte materialen tot behoefte aan advies. De gemeente heeft op basis daarvan o.a. een ronde gemaakt om nieuwe materialen te bezorgen, tot grote vreugde van de vrijwilligers. Dat vond ik een mooi voorbeeld van je vrijwilligers waardering geven, serieus nemen en daar ook naar handelen. De vrijwilliger is hierdoor bovendien extra gemotiveerd om weer afval te gaan rapen. Een echte win-win situatie!’
Dide Kuunders: ‘Transparantie en herleidbaarheid zijn voor mij al vaak belangrijk gebleken. Veel processen in de gemeente vinden voor de ‘kijker’ immers achter gesloten deuren plaats. Maar wees niet bang om alle informatie in je proces actief te delen. Hoe meer je laat zien, hoe meer vertrouwen er komt in het uiteindelijke resultaat. Dit geldt zowel intern (ambtelijk, bestuurlijk en gemeenteraad) als extern (belanghebbenden, inwoners of stakeholders). Een voorbeeld is het beleid in de Kempengemeenten. We hebben ervoor gekozen om een milieueffectrapport op te stellen. Deze MER-procedure kan je gebruiken om die herleidbaarheid, zorgvuldige en volledige afweging en betrokkenheid te bevorderen. Het is echter wel ontzettend belangrijk om hier een goed participatieproces aan te koppelen. Als je dit laatste niet doet, dan is dat echt een gemiste kans.’
Noortje Meurs: ‘Het is misschien simpel, maar breng je boodschap met een positieve instelling.’
Jacklien Quirijnen: ‘Mijn advies zou zijn om vaker out-of-the-box te denken. Bekijk de uitdaging eens vanuit een ander perspectief en denk creatief na over oplossingen. Dat hebben wij bijvoorbeeld gedaan bij de RRE-wagen. Tommie Valkenburg beaamt dat: ‘Out-of-the-box denken is noodzakelijk om innovaties en nieuwe ideeën in zowel de omgevingswet als energietransitie toe te passen. Denk hierbij aan circulaire boeren en opslag van CO2 ‘old-skool’ in de grond. Ruimtelijke inpassing van de uitdagingen van vandaag en morgen komen pas samen met goede, nieuwe ideeën.’
Noortje Meurs: ‘Het is misschien simpel, maar breng je boodschap met een positieve instelling. Dat werkt voor mij heel goed, ik krijg altijd goede reacties op mijn enthousiasme, zeker van inwoners. Sowieso zijn inwoners blij als ze mogen meedenken en ook echt resultaat daarvan zien. De inwonersparticipatie in het kader van het afvalbeleid voor Deurne heeft goede reacties gekregen, dat is een mooi voorbeeld. Ook de digitale vragenlijst die we daar open hebben gezet heeft veel input gekregen, en hele discussies op sociale media aangezwengeld. Wat je het beste kan doen om je interne organisatie te betrekken? Het Klimaatreisbureau natuurlijk! Neem je ambtenaren en raadsleden mee op een excursie, laat ze beleven waar ze aan meewerken.’
Met deze acht ervaringen en tips hopen we voldoende inzicht en ideeën te hebben gegeven, maar er is natuurlijk veel meer wat je als gemeente kunt doen. Wil je meer te weten komen over hoe je invulling kunt geven aan je eigen duurzaamheidsambities, of wil je gewoon even sparren? Neem dan contact op met een van onze adviseurs.