De positieve effecten van groen op onze gezondheid zijn inmiddels al lang en breed bewezen. Groen nodigt niet alleen uit voor lichaamsbeweging, maar heeft ook een positief effect op klachten als angst, stress, pijn of depressie. Helemaal in de onzekere tijden waar wij ons nu door de coronacrisis in bevinden zoeken we graag groen op. Maar waarom is dat groen niet voor iedereen dichterbij huis? Moeten we niet veel meer groen terugzien in onze dorpen en steden?

Een groene Champs-Élysées

In verschillende steden binnen en buiten Nederland zien we steeds meer ontwikkelingen voor vergroening. Ingegeven door de noodzaak om een stad klimaatbestendig te maken, de behoefte aan een autoluwe stad of voor een beter imago. Op 11 januari las ik het artikel van NOS-nieuws met de titel Burgemeester Parijs wil Champs-Élysées verbouwen tot autoluwe ‘tuin’. De wereldwijd bekende straat is een ware bron voor luchtvervuiling. De legendarische laan heeft de afgelopen dertig jaar zijn pracht en praal verloren. Hij is verlaten door Parijzenaren en overgenomen door Gele Hesjes, stakingen, de pandemie en economische crises, aldus het Élysée-comité. Volgens het plan willen ze het autoverkeer fors terugdringen en plaats maken voor fietsers, voetgangers en plantsoenen.

Ook dichterbij huis verschijnen steeds meer berichten van gemeenten met concrete plannen om het groen terug in het stedelijk gebied te brengen. Deze berichten stemmen mij vrolijk. We maken er echt werk van, maar we zijn nog verre van een optimale combinatie van mens en groen.

Groen voor een klimaatbestendige stad en dorp

We hebben de laatste jaren allemaal de effecten van klimaatverandering van dichtbij kunnen ervaren. Van extreme neerslag met wateroverlast tot gevolg tot hittegolven. In verschillende artikelen hebben we uitgebreid stil gestaan bij het belang van klimaatbestendige gemeenten. Heb je die gemist? Je vindt ze hier en hier. Tijdens een klimaatrisicodialoog van mijn collega’s werd het belang van een klimaatbestendige leefomgeving nog eens benadrukt door extreme neerslag door heel Nederland gevolgd door honderden meldingen van schade en wateroverlast.

Groen is de oplossing voor zowel hittestress als wateroverlast. Door verstening is het moeilijker om dorpen en steden koel te houden in de zomer. Gebouwen en bestrating houden namelijk veel warmte vast. Groen zorgt niet alleen voor schaduw, maar kan die warmte ook nog eens veel beter reguleren. Bovendien kan het groen bij extreme neerslag het regenwater langer vasthouden en gelijkmatig afvoeren. Door verstening krijgt het water op dit moment vaak niet de kans om in de bodem te zakken en wordt het direct afgevoerd naar het riool. Het riool raakt op haar beurt overbelast, omdat deze de piekaanvoer niet aankan. Met meer groen zou dit voorkomen worden.

Groen voor biodiversiteit

Door de vaak sobere inrichting van het stedelijk gebied staat de biodiversiteit onder druk. Voor de biodiversiteit is het belangrijk om inheemse planten een prominente plek te geven. Bij voorkeur is het groen niet te ver van elkaar verwijderd en ook gevarieerd. Hiermee kunnen we voldoende voeding en een fijne leefomgeving bieden aan de (bestuivende) insecten. En tegelijkertijd kunnen wij zelf ook genieten van al het groen en het gezoem. Laat je vooral niet belemmeren door beperkte ruimte op de grond. En laat je inspireren door plannen zoals de Trudo Vertical Forest in Eindhoven. Waar Trudo een (je raadt het al) verticaal ‘bos’ wil realiseren in een woontoren.

Groen voor de mens

Door bevolkingsgroei zijn we genoodzaakt om dorpen en steden uit te breiden. Dit gaat vaak ten koste van groen. Dit terwijl groen essentieel is voor de gezondheid en het welzijn van de mens. Ook draagt groen bij aan de sociale cohesie. Door het integreren van parken, plantsoenen of volkstuinen kunnen buurtgenoten elkaar laagdrempelig ontmoeten en kunnen kinderen veilig met elkaar spelen. En in wijken waar bewoners meer contact hebben, is er ook vaak minder last van verloedering, overlast of criminaliteit. Dit zijn volgens de Wageningse universiteit slechts enkele van de zeven redenen om te investeren in een groene stad.

Niet alleen buiten, maar ook binnen heeft beplanting een positief effect op mensen. Dat geldt niet alleen voor woningen, maar ook voor de werkruimte. Volgens onderzoek van De groene stad zijn er vijf positieve effecten te benoemen die gelinkt kunnen worden aan de aanwezigheid van planten in de werkruimte:

  1. Betere luchtvochtigheid
  2. Aantrekkelijkere werkplek
  3. Positievere gemoedstoestand
  4. Grotere tevredenheid over eigen functioneren
  5. Minder ziekteverzuim

Groen als integraal onderdeel van onze leefomgeving

De op zichzelf staande (bestaande) parken en plantsoenen zijn niet voldoende. We maken groen pas integraal onderdeel van onze leefomgeving als we met behulp van een (groen) netwerk van voet- en fietspaden de verbinding maken tussen het groen. We kunnen groen bovendien nog verder integreren in het stedelijk gebied. Dit kan bijvoorbeeld door het realiseren van stadslandbouw, hangende tuinen, vlinder- en bijenvelden of groene daken. Hiermee breng je veel aanvullende positieve aspecten in de leefomgeving. Zo verlaagt de isolerende werking van groene daken bijvoorbeeld de stookkosten in de winter en blijft het gebouw in de zomer koel. Aangezien we diezelfde daken ook hard nodig hebben voor de energietransitie is het van belang goed af te wegen wat op welke locatie de beste oplossing is.

De gemeente als regisseur voor vergroening

De gemeente heeft de mogelijkheid om aan de voorkant te sturen op zorgvuldige inpassing van groen in het stedelijk gebied. Stel duidelijke eisen aan het groen, zonder dit te veel in te kaderen. Ga erover in gesprek met planologen of architecten en zorg samen voor een optimale combinatie van stad en groen. Durf hierbij ook echt een stap verder te gaan en op basis van een meerjarenplan de gemeente klimaatbestendig, biodivers en gezond te maken. Dit is ook nog eens goed voor de sociale cohesie in en het imago van je gemeente!

Dus waarom is dat groen niet voor iedereen dichterbij huis?

Alles wat ik kan antwoorden op deze vraag is: “Ik heb werkelijk geen idee!”. Het is goed voor mens en natuur. En met alle genoemde voordelen zijn we gek als we het groen niet dichter bij huis brengen. Wij bij Facet gaan deze uitdaging graag met je aan. Van visievorming tot en met de uitvoering, maken wij samen met jou de gemeente toekomstbestendig door vergroening.