Recent verscheen een artikel in het Brabants Dagblad over een tijdelijke stop op zonnevelden. Met de titel ‘Brabantse politiek wil tijdelijke stop op zonneweides’ greep het ook onze aandacht. Wat is de achtergrond? Wat betekent dit voor de klimaatopgave? En welke invloed heeft dit op de Regionale Energie Strategieën van de Brabantse regio’s? Facet is er voor je ingedoken!
Context van het nieuwsartikel: de reactie van Gedeputeerde Staten
Allereerst wat meer informatie over het nieuwsartikel. De Provinciale Staten (PS) hebben op 16 juni 2020 aan het dagelijks bestuur van Brabant enkele vragen gesteld over de mogelijke noodzaak van een tijdelijke stop op zonnevelden tot de definitieve inwerkingtreding van de zonneladder (Gedeputeerde Staten (GS) heeft in een reactie laten weten dat een tijdelijke stop niet nodig is. De Interim Omgevingsverordening is volgens hen toereikend om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen. Immers, naast de zonneladder is er vanuit het principe van zorgvuldig ruimtegebruik een motiveringsplicht voor gemeenten voor de realisatie van zonnevelden. Vervolgens moet een brede afweging van locaties plaatsvinden, waarbij rekening gehouden moet worden met de effecten op aanwezige waarden en functies. De waarde van landbouwkundig gebruik is hier een voorbeeld van. Ook de verbinding met andere ontwikkelingen en betrokkenheid van de omgeving hoort daarbij (bron: solarmagazine).
Wat is de nationale zonneladder?
De zonneladder is een belangrijk instrument voor een degelijke inpassing van de opwekking van zonne-energie. In 2018 nam de Tweede Kamer daarom de motie van Carla Dik-Faber aan, waarin wordt gevraagd een zonneladder op te stellen voor de inpassing van zonne-energie. Het doel is om zoveel mogelijk onbenutte daken en terreinen te benutten en daarmee de landbouw en natuur zo veel mogelijk te ontzien. De zonneladder dient als nationaal afwegingskader bij het opstellen van regionale energiestrategieën.
De voorkeursvolgorde is als volgt:
Voorkeur 1: zonnepanelen op daken en gevels van gebouwen;
Voorkeur 2: zonnepanelen op onbenutte terreinen in bebouwd gebied;
Voorkeur 3: zonnepanelen in het landelijk gebied.
Binnen de derde stap gaat de voorkeur uit naar het zoeken van functiecombinaties. Natuur- en landbouwgebieden zijn niet volledig uitgesloten, maar de voorkeur ligt bij gronden als waterzuiveringsinstallaties, vuilnisbelten, binnenwater en areaal in beheer van het Rijk, waaronder waar mogelijk bermen van spoor- en autowegen (bron: NOVI).
Voorkeur is geen volgtijdelijkheid
De zonneladder is verder uitgewerkt in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Hierin staat dat de zonneladder een voorkeursvolgorde weergeeft, maar geen volgtijdelijkheid inhoudt. Oftewel, voorkeur 1 hoeft niet ‘afgerond’ te zijn, voordat gestart mag worden met voorkeur 2.
Actie op alle fronten is een belangrijke voorwaarde voor een goed verloop van de energietransitie. Deze enorme opgave kan simpelweg niet worden ingevuld met enkel opwekking van duurzame energie op daken en onbenut terrein binnen het stedelijk gebied, zelfs niet in combinatie met windenergie. Het is dus van belang dat we vol inzetten op voorkeur 1 (zon op dak), maar niet wachten met ontwikkeling van zonnevelden buiten de daken om.
Gelukkig geldt hierbij: hoe hoger op de ladder, hoe zorgvuldiger de onderbouwing moet zijn. Het is dus niet voldoende om aan te tonen dat de toepassing nodig is om aan de (te verwachte) energiebehoefte te voldoen. De Natuur en Milieufederaties helpen overheden bij een zorgvuldige afweging en hebben hiervoor de ‘constructieve zonneladder’ ontwikkeld. Ook het afwegingskader van de RES biedt handvatten voor een zorgvuldige afweging, waarbij ook het landschap en de samenleving worden meegenomen. Regio’s hebben de taak om in de Regionale Energiestrategie álle mogelijkheden te verkennen. Met de RES gereed, kan met alle vertrouwen gestart worden met het gelijktijdig benutten van de gekozen mogelijkheden, van voorkeur 1 tot en met voorkeur 3.
Hoe verder?
Wil je meer weten over hoe je de zonnelader kan toepassen in je eigen beleid? Lees eens ons kennisartikel over lokaal eigenaarschap bij zonne- en windenergieprojecten of het artikel over de belangrijke aspecten bij het realiseren van zonneweiden en -parken.
Gemeente Waalre legde op 7 juli haar beleidsregels vast voor het coöperatief ontwikkelen van zonne- en windenergieprojecten. Benieuwd naar de uitkomsten? Zie het nieuwsartikel voor meer informatie.