De Levenscyclusanalyse

Wist je dat de klimaatimpact van een boterham met hummus 50-70% minder is dan die van een boterham met kaas? Of dat de gemiddelde auto bij productie al 9-13 ton CO2 uitstoot? Dit zijn inzichten die je krijgt van een Levenscyclusanalyse, ook wel LCA genoemd. Een LCA geeft antwoord op de vraag: wat is de milieu impact die een object heeft op de wereld? Ook geeft het inzicht op andere milieu-impactindicatoren en over waar in een proces de grootste milieuwinst te behalen is. De grootste klimaatimpact van auto’s, door het gebruik van brandstof, is bijvoorbeeld toe te wijden aan de gebruiksfase.

Inzichten uit een LCA kunnen gebruikt worden om te laten zien hoe goed een product presteert tegenover een concurrerend en vergelijkbaar product. Vragen als: welke grondstoffen waren betrokken bij het productieproces? Waar komen de grondstoffen vandaan? Hoe worden producten geproduceerd en vervoerd? Dit soort vraagstukken komen in een LCA aan bod. Een LCA is noodzakelijk voor het verkrijgen van een Milieuprestatiescore (MPG-score) voor gebouwen. De MPG-score wordt onder andere bepaald door de LCA die wordt uitgevoerd op bouwmaterialen. De MPG-score is een verplicht onderdeel bij elke aanvraag voor een omgevingsvergunning. De-grond-, weg- en waterbouwsector, met name de verplichtingen vanuit Rijkswaterstaat, stelt steeds hogere eisen aan de milieuprestatie van in te kopen producten.

Hoe werkt een LCA?
Een LCA begint bij het bepalen van het doel: waarvoor gaat het product gebruikt worden? Welke functionele eenheid is hierbij het meest geschikt? Een functionele eenheid is de eenheid waartegen de milieu-impact wordt afgezet. Dit kan worden uitgedrukt in een bepaald gewicht, oppervlakte, kwantiteit, volume, etc. Daarna kijk je welke keten/processtappen je meeneemt in de LCA en welke niet. Belangrijk hierbij is om in het achterhoofd te houden dat je twee producten alleen met elkaar kan vergelijken als de scope van de keten/processtappen hetzelfde is.

Na het doel en de scope start de dataverzameling. Deze stap vergt de meeste tijd. Als alle data zijn verzameld, kan de impact van de keten/het product worden berekend door het selecteren van een impactassessment-methode die de impactfactoren uit een grote LCA-database koppelt aan de in- en output van jouw keten/product. Omdat je tijdens de LCA-stappen de keten of het proces in kaart hebt gebracht, kun je zo ook de impact per ketenschakel of processtap bepalen. Dit geeft waardevolle informatie waar je als ondernemer de impact van je product of dienst mee kunt verlagen.

Praktisch voorbeeld
Graag illustreren we de theorie met een praktisch voorbeeld. Tijdens de coronacrisis hebben we allemaal vaak onze handen moeten wassen. Na het handen wassen, drogen we ze met een handdoek of met een papieren handdoekje. Welke van de twee heeft de laagste milieu-impact?

Om de vergelijking goed te maken wordt gerekend met 1 kilo als functionele eenheid. De productketen van een katoenen handdoek begint met het katoen. Katoen moet eerst gezaaid worden en vervolgens geteeld. Hierna worden de katoenvezels geoogst. Deze vezels moeten gesponnen worden tot een draad. Eenmaal draad, wordt het gewoven tot een handdoek. Tussen sommige stappen zit transport. Eenzelfde proces, maar met andere activiteiten, wordt doorlopen voor papieren handdoekjes. Het verschil tussen beide ketens is dat bij het papieren handdoekje hout (en dus bomenkap) wordt gebruikt als grondstof.

Wanneer de keten inzichtelijk is gemaakt, worden de in- en outputs van elke keten gedetailleerd geïnventariseerd: we gaan data verzamelen. De keten zelf is de kwalitatieve data, de hoeveelheid binnen de keten is de kwantitatieve data. Deze kwantitatieve data zijn verantwoordelijk voor de berekening. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de hoeveelheid kilometers transport, volumes en massa van benodigde grondstoffen en hoeveelheid benodigde energie (elektra, brandstoffen en warmte). We houden hierbij ook rekening met afvalproductie en verwerking. Dit is de Levenscyclusinventarisatie (LCI).

Wanneer alle data compleet is, wordt een keuze gemaakt uit verschillende impactassessment-methodes. Voorbeelden hiervan zijn ReCiPe (beoogt een hele brede impactassessment, zoals zoet water, klimaat, watergebruik en materialengebruik) en CML-IA (focust zich, naast de onderwerpen van ReCiPe, ook op ozonlaaguitputting). Er zijn ook assessmentmethodes die zich specifiek richten op klimaat. Met de geselecteerde assessmentmethode wordt vervolgens door de LCA-software de milieu-impact berekend aan de hand van impactfactoren uit een database (de meest bekende is EcoInvent). Wanneer de milieu-impact is berekend, worden nog verschillende gevoeligheidsanalyses uitgevoerd voordat er een definitief resultaat gerapporteerd kan worden. 

Volgens een LCA-studie van PRé Consultants B.V. (2008) komt de berekening van 1 kilogram katoenen handdoekjes uit op een vergelijkbaar getal als de berekening voor 1 kilogram papieren handdoekjes. Wel presteren de papieren handdoekjes beter op het gebied van materialengebruik en gezondheid.

Facet houdt de ontwikkelingen rondom LCA nauwlettend in de gaten en biedt LCA-berekeningen aan. Bij Facet kun je kiezen voor een LCA-traject dat past bij jouw wensen. Geïnteresseerd? Neem dan contact met ons op.