Gemeenten zijn in de afgelopen jaren aan de slag geweest met de transitievisie warmte. De transitievisie warmte is niet het einddoel, maar het begin van een samenwerking tussen verschillende stakeholders, zoals de netbeheerder, woningcorporaties, energiecoöperaties, gebouweigenaren en inwoners. Met behulp van de transitievisie warmte slaan partijen de handen ineen om de warmtetransitie te laten slagen. Nu deze visie er ligt is het natuurlijk van belang dat het ook komt tot een goede uitvoering.
Uitvoeringsplannen in wijk of gebied
Uitvoeringsplannen maak je voor een wijk, gebied of voor individuele oplossingen. Om te komen tot een uitvoeringsplan maken we technische analyses en maken we samen de keuze voor de juiste oplossing en aanpak in dat gebied. Om te komen tot een zo laag mogelijke energievraag, bekijken we eerst de isolatiegraad en gebouwaanpak.
Vervolgens onderzoeken we of het mogelijk is bestaande warmtebronnen te benutten. Door lokale warmtebronnen te benutten kunnen we de druk op het elektriciteitsnet verlagen. Vanuit de aangepaste WCW (Wet Collectieve Warmte) wordt het inzetten van collectieve warmtebronnen verder gestimuleerd en komt de regie in grotere mate bij de gemeente te liggen.
Een actueel overzicht van de beschikbare warmtebronnen is belangrijk. Hierbij horen ook duidelijkheid en afspraken over wie welke bron gaat benutten. Verder is het belangrijk om scherp zicht te hebben waar geen bronnen zijn en dus elektriciteit nodig is om huizen duurzaam te verwarmen.
Samen – met gemeenten, netbeheerder en provincie – maken we de stap van de analysefase naar toewijzing van bronnen en concrete uitwerking in de praktijk. Meer informatie over inzet van warmtebronnen vind je in de vernieuwde factsheet warmte.
Analyse sociale structuren en doelgroepen
De warmtetransitie is, naast een technische en financiële opgave, bovenal een sociale opgave. We komen ten slotte achter de voordeur van inwoners en andere gebouweigenaren. Bovendien vraagt aardgasvrij wonen vaak ook om ander gedrag van de inwoners. Niet iedereen staat te springen om nieuwe warmte.
Een technisch-economische analyse bepaalt vaak de volgorde van wijken. Echter zit de energie van groepen inwoners lang niet altijd in diezelfde wijken. Deze kan echter wél essentieel zijn voor het behalen van successen in een gemeente. Sommige gemeenten gebruiken bijvoorbeeld de aanwezigheid van een energiecoöperatie of andere actieve inwoners als criterium voor het selecteren van wijken om te starten.
Participatie en samenwerking
De dialoog tussen de gemeente en inwoners is essentieel voor het slagen van uitvoeringsplannen. Onder welke voorwaarden willen inwoners mee in de transitie? Hoe kan deze voor hen aantrekkelijk(er) worden gemaakt? Wat voor ondersteuning hebben zij nodig van de gemeente? Het is belangrijk om te luisteren naar de inwoners, open te staan voor hun ideeën en ervaringen en aan te sluiten bij hun beleving van de warmtetransitie.
Het gesprek aangaan met inwoners is ook om een andere reden van belang. Enthousiaste inwoners kunnen zelf al gestart zijn en bijvoorbeeld een bewonersinitiatief hebben opgestart. Inwoners zijn beter dan gemeenten en marktpartijen in staat om het vertrouwen van andere inwoners te winnen en behouden. Ook weten inwonersinitiatieven vaak goed in kaart te brengen onder welke randvoorwaarden een aanpak de meeste kans van slagen heeft. Facet heeft hiervan meermaals de meerwaarde ervaren.
Wij hebben inzicht in wat nodig is voor constructieve participatie van inwoners bij de besluitvorming én uitvoering van de warmtetransitie in de wijk. We zijn in staat om een participatietraject op te zetten, waarvan de uitkomst vervolgens input vormt voor het opstellen van een breed gedragen uitvoeringsplan. Inspirerende vormen van participatie vind je ook bij de participatiecoalitie.
Aanpak energiearmoede
Huishoudens verschillen in energieverbruik, woningkwaliteit en inkomen. Hierdoor neemt de energierekening voor sommige inwoners een te groot deel van de maandelijkse lasten in gebruik. Hierdoor lopen zij een groot risico om in financiële problemen te komen. Een aantal gemeenten en provincies hebben projecten opgezet om deze huishoudens te ondersteunen. Zo worden onder andere energiecoaches ingezet om persoonlijke adviezen te verlenen en bieden sommige gemeenten aan energieslurpend witgoed kosteloos te vervangen. Op die manier helpen zij deze inwoners om de energiebehoefte -en daarmee de energierekening- terug te brengen.
Ook bij de inzet van nieuwe warmtebronnen is het belangrijk te beseffen dat niet iedereen de mogelijkheid heeft hierin ook financieel te investeren. Facet kijkt graag met gemeenten naar de mogelijkheden om inwoners hierbij zo goed mogelijk te ondersteunen. Samen kunnen we energiearmoede bestrijden, ook als onderdeel van de energietransitie, en zorgen dat de sociaaleconomische ongelijkheid niet wordt vergroot.
Aan de slag!
Hoe eerder gemeenten en regio’s beginnen met het betrekken van belanghebbenden, het verzamelen van informatie en het uiteenzetten van de opgave, hoe beter. Onderstaand enkele tips voor meer informatie en ondersteuning:
Het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) heeft afgelopen week de volgende handreiking gepubliceerd die gemeenten ondersteund bij het opstellen van uitvoeringsplannen.
Veel data over warmteverbruik en warmteaanbod is via diverse openbare bronnen Met behulp van de Warmteatlas kunnen gemeenten namelijk de eigen Transitievisie Warmte, en die van andere gemeenten, bekijken. Zo kunnen gemeenten anderen met een soortgelijke aanpak vinden om samen kennis uit te wisselen. Dit kan de uitvoering namelijk ten goede komen.
Wat kan Facet voor je betekenen? Download hier onze menukaart warmtetransitie.
Scholing en training
Het uitrollen van beleid en uitvoering van de warmtetransitie is een uitdagende taak waarvoor gemeentelijke capaciteit nodig is. Vanuit ons Talent Development programma bieden wij medewerkers aan, begeleiden hen van A tot Z en werken samen toe naar een duurzaam dienstverband binnen de gemeente.
Heb je als gemeente wel capaciteit, maar nog niet de expertise? Dan bieden we ook losse scholingen rondom de warmtetransitie aan.
Meer informatie hierover is te vinden op onze website. Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken!
Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken!
Susan Quirijnen Adviseur