In de gemeente Someren wordt hard gewerkt aan een organisatie die klaar is voor de toekomst. Wendy Uland, sinds april 2024 domeinmanager Ruimte, en Karin van den Hurck, al jaren in dienst en sinds enkele jaren organisatieadviseur, vertellen hoe zij samen bouwen aan een wendbare, samenhangende en betekenisvolle gemeentelijke organisatie.
Domein Ruimte
Wendy Uland trad in april 2024 aan als domeinmanager Ruimte. “In de praktijk betekent dat dat ik verantwoordelijk ben voor alles wat met de fysieke leefomgeving te maken heeft: van ruimtelijk beleid tot vergunningverlening en beheer van de openbare ruimte. In totaal geef ik leiding aan zo’n zestig medewerkers.”
Hoewel Someren qua inwonertal bescheiden is, is het qua oppervlakte een van de grotere gemeenten. “We hebben een flinke woningbouwopgave, we hebben te maken met veel agrarische ondernemers die stoppen waardoor er gebouwen en gronden vrijkomen en. tegelijkertijd grenzen we aan meerdere Natura 2000-gebieden. Dat vraagt om continue afwegingen tussen ontwikkeling en bescherming.”
Werken aan toekomstbestendigheid
Zowel Wendy als Karin benadrukken hoe belangrijk het is dat de organisatie wendbaar en toekomstgericht is. Karin: “De samenleving verandert voortdurend, dus ook wij moeten blijven ontwikkelen. Dat vraagt om bewustzijn, eigenaarschap en een open cultuur. Organisatieontwikkeling is nooit af.”
Wendy vult aan: “Wat ik waardeer aan Someren is de bereidheid om echt stappen te zetten. We zijn een kleine organisatie met grootse ambities. De samenwerking is open en er is ruimte voor verschil én groei.”
Van losse thema’s naar samenhang
Bij haar start viel Wendy iets op. “Er liep al een mooi traject met Facet rondom duurzaamheid. Het was interdisciplinair opgezet, maar nog vrij klassiek in benadering: gericht op CO₂-doelstellingen en energiebesparing. Belangrijk, maar duurzaamheid is zoveel breder.” Daarom werd het gesprek verbreed. “We gingen onder begeleiding van Facet met collega’s van andere domeinen in gesprek: wat willen we samen bereiken voor Someren? Zij ondersteunden mijn idee voor een overkoepelend domeinbreed programma waarin duurzaamheid de verbindende factor is, als rode draad door alle opgaven heen.”
Een gedeelde koers
Wendy koos bij haar visie op de ruimtelijke opgaven bewust voor samenwerking. “We hebben het domeinplan vanuit de inhoud en samenhang opgezet. Niet alleen binnen mijn domein, maar domeinoverstijgend. Ruimtelijke keuzes zijn pas echt toekomstbestendig als ze ook sociaal functioneren – als mensen zich in hun omgeving thuisvoelen, verbonden zijn en perspectief hebben. Vanuit mijn rol stuur ik er bewust op dat inzichten uit het sociaal domein een plek krijgen in de afwegingen die we maken”
Dat leverde zichtbaar resultaat op. “We zien meer eigenaarschap, meer betrokkenheid en vooral meer samenhang in wat we doen.”
Van structuur naar cultuur
Karin: “Zoals veel gemeenten willen ook wij wendbaar zijn. Daarom zijn we gestart met een organisatieontwikkelplanmet de hele organisatie. Al snel bleek dat we onder andere elkaar meer moeten opzoeken, projectmatiger moeten werken en beter moeten samenwerken.”
Dat begon met een nieuwe structuur – zoals de komst van managers per domein – maar inmiddels wordt gewerkt aan de samenhang tussen structuur en cultuur. “Het is onze visie dat we dan pas stappen kunnen maken. Het kost tijd, maar het gebeurt.”
Samen betekenis geven
Cultuurverandering is een proces. Karin: “Het begint met erkennen dat verandering nodig is. Omdat iedereen betrokken was bij het ontwikkelplan, is er draagvlak. Maar het vraagt herhaling en betekenisgeving. Wat betekenen onze kernwaarden bijvoorbeeld voor jou in jouw werk?”
Onlangs gaven Karin en Wendy nog een werksessie over eigenaarschap. “We willen dat mensen bewust nadenken over hun bijdrage. Wat betekent eigenaarschap in jouw domein?”
Veranderen doe je samen
Leidinggevenden hebben daarin een belangrijke rol. Wendy: “Het management faciliteert de vakinhoudelijke professionals. Wij geven richting en ruimte : we maken de bedoeling helder en halen belemmeringen weg zodat professionals kunnen werken op een manier die past bij de opgave.”
De begeleiding vanuit Facet was hierbij waardevol. Wendy: “Samen met Gerdien heb ik een proces uitgetekend waarin we met alle medewerkers volgens de design thinking methode de gezamenlijke richting expliciet hebben gemaakt.”
Van doelen naar impact
Wendy: “We proberen abstracte doelen te vertalen naar concrete impact. Dus niet alleen ‘40% CO₂-reductie in 2040’, maar: wat betekent dat voor de leefomgeving van onze inwoners? Door deze impactmeting krijgen we inzicht in de effectiviteit van onze inspanningen, terwijl we tegelijkertijd de intrinsieke motivatie van onze medewerkers om van betekenis te zijn versterken.”
Van losse initiatieven naar gedeelde richting
Er is veel in gang gezet: de omgevingsvisie is vastgesteld, de juiste inspanningen om deze te operationaliseren zijn gekozen en college- en raadsleden zijn actief betrokken. Maar een visie en een plan van aanpak op papier is niet genoeg. Het gaat om de gezamenlijke uitvoering.
“Je hebt elkaar nodig, bestuurlijk én ambtelijk,” benadrukken Wendy en Karin. “Alleen met goede samenwerking kun je zeggen: dit is ónze koers.”
Transitie naar integraal werken
In plaats van verkokerd werken, kiest Someren voor samenhang. Beleidsvelden worden niet langer als losse eilanden benaderd, maar als delen van een groter geheel. “Of het nu gaat over leefbaarheid, gezondheid, veiligheid of duurzaamheid – alles hangt samen,” vertelt Wendy. “Daarom kijken we in projecten al in een vroeg stadium naar sociale effecten. Zo kunnen fysieke ingrepen bijdragen aan sociale doelen.”
Werken met hoofd én hart
De nieuwe visie is meer dan een document: het is een manier van werken. Met aandacht voor experimenteren, kleine stappen zetten en leren van wat wel en niet werkt. Wendy: “Via ontwerpkeuzes bijvoorbeeld kunnen we gedrag beïnvloeden. Een voortuin zorgt voor meer contact in de buurt. Een goed geplaatste lantaarnpaal vergroot het veiligheidsgevoel. Het zijn kleine ingrepen met grote impact.”
Samen aan de slag
De beweging richting integraal en domeinoverstijgend werken is volop gaande. Het vraagt moed, vertrouwen en een gezamenlijke taal. Maar de eerste stappen zijn gezet – in beleid, in de raad én in de praktijk.
Tips voor andere gemeenten
Tot slot vragen we Wendy en Karin welke tips zij andere gemeenten zouden geven:
1. Bevlogenheid als motor van verandering
Geef medewerkers de ruimte om te experimenteren en zichzelf te ontwikkelen. Bevlogenheid is cruciaal voor duurzame verandering.
2. Investeer in wie wil
Richt je op mensen met intrinsieke motivatie. Begeleid starters en zij-instromers met de juiste houding tot ambassadeurs van verandering.
3. Cultuur is essentieel
Structuur helpt, maar zonder gedeelde cultuur en doelen verandert er weinig. Maak kernwaarden bespreekbaar en werk aan onderlinge verbinding.
4. Buiten = binnen
Wat je buiten wilt bereiken, moet je intern ook mogelijk maken. Bevlogenheid en samenwerking zijn binnen net zo belangrijk als buiten.
5. Bouw op vertrouwen
Werk samen aan programma’s en deel het eigenaarschap. Vertrouwen is de basis voor echte verandering.
6. Programmatisch werken biedt houvast
Richt je op de opgave, niet op starre werkwijzen. Zo kun je flexibel inspelen op veranderingen en koers houden.
7. Effectgericht sturen en meten
Koppel KPI’s aan impact, niet alleen aan output. Denk in termen van leefbaarheid, bereikbaarheid en sociale voorzieningen.
8. Ontwerp met sociaal oogpunt
Fysieke ingrepen kunnen sociale effecten versterken. Denk bij gebiedsontwikkeling ook aan veiligheid, ontmoeting en inclusie.
9. Zet in op slimme data
Gebruik voorspellende modellen en open data om beleid te onderbouwen en toekomstbestendig te maken.
De toekomst van de organisatie is een gezamenlijke opgave. In Someren bouwen ze daaraan – stap voor stap, met visie en vertrouwen en vooral samen want:
De toekomst vorm je immers samen.
Ook samen aan de slag?
Gerdien van Woezik Adviseur