Jet Sporken zet zich dagelijks in voor de zorg, met een sterke focus op de menselijke maat en samenwerking. In dit interview deelt ze haar visie op de grootste uitdagingen in de sector, van personeelstekorten tot ‘de mens blijven zien in de massa’. Ze benadrukt het belang van vertrouwen en flexibiliteit. Hoe kunnen we samen de toekomst van de zorg vormgeven? Jet deelt haar inspirerende inzichten.
Waar zet jij je dagelijks voor in?
Voor mensen. Voor mensen die in de zorg werken is dit een soort automatisme, een roeping. Ik kom uit een gezin waarbij mijn beide ouders uit het onderwijs komen. Ook zij wilden op een bepaalde manier bijdragen aan de maatschappij. Er voor elkaar zijn en het verschil willen maken heeft er dus altijd al in gezeten. Als je dat kunt doen mét elkaar dan is dat het mooiste wat er is.
Wat zie jij als de grootste uitdaging in jouw werkveld op de lange termijn?
Er is een kloof ontstaan binnen de zorg, aan de ene kant komen er veel ouderen bij en leven mensen langer en andere kant is er een groot tekort aan voldoende beroepskrachten. De grootste uitdaging is om in de massa, de mens te blijven zien. Je hebt misschien dan snel de neiging om enkel uit te kijken naar efficiëntie, maar juist dan de mens te blijven zien is enorm belangrijk. De uitdaging is om te blijven kijken wat mensen echt nodig hebben en willen, want er is niet één antwoord. Er is ook niet één type mens. Flexibel blijven en tijd durven nemen stil te blijven staan. Soms piept en kraakt het nu al in de zorg. We zullen anders moeten gaan werken, meer integraal. Maar wel vanuit de karakters en verhalen van de mensen. Het echte verhaal vertellen wordt steeds belangrijker. Hier moet het gesprek over gaan. Ik vind ook dat we niet moeten gaan wachten op politieke ontwikkelingen binnen ons werkveld. Wij zullen zelf moeten vertellen wat er speelt en vooral ook wat er wel werkt. De rest volgt.
Welke ontwikkeling vind jij hoopgevend?
Ik vind het zonder meer inspirerend als mensen zelf initiatief nemen, met eigen oplossingen aankomen. Dat er gesprekken gevoerd worden over nieuwe initiatieven en daarbij hardop de vraag stellen: “Willen we dit eigenlijk wel? Wordt het leven hierdoor fijner? Voor wie?”
Er is in deze tijd enorm veel mogelijk met robots, AI, automatisering, en andere technologische ontwikkelingen. Dat is prima, zeker inspirerend en biedt perspectief maar wel als de menselijke maat erin blijft.
Waar raak jij door geïnspireerd?
De professionals, de oudere zelf, en alle initiatieven die door hunzelf worden ontplooid. Het zijn de mensen zelf die het verschil maken. Het zijn vaak de kleine dingen tussen twee mensen, zoals tussen een hulpvrager en een hulpverlener die misschien niet het ei van Columbus lijken maar wel écht verschil kunnen maken. Daar gaat het om in het leven van iedereen.
Waar verbaas jij je wel eens over?
Dat we ons nog wel eens te vaak laten leiden door allerlei opgelegde beleidsplannen, metingen en sturingsmechanismen. Er wordt veel geld uitgegeven aan veel verschillende projecten en trajecten. Blijf steeds kritisch en stel jezelf de vraag: “Draagt dit bij? Is dit gebaseerd op vertrouwen? Wie wordt hier eigenlijk beter van?“
Anders kun je er beter mee stoppen en de financiële gelden beter investeren in de professionals. Geef hen tijd om met ideeën en verbeteringen te komen, dat zal uiteindelijk veel meer effect hebben.
Wat is er vooral voor nodig om de complexe uitdagingen van deze tijd aan te kunnen?
Dat we de samenwerkingen opzoeken. Investeer in wie de ander is. De andere persoon, maar ook de andere organisatie. De deuren opengooien, de wijk in, de mensen opzoeken. Goed weten wie waar goed in is. En dan ontstaan verbindingen vaak vanzelf. Ook de afstand van de samenleving tot de zorgprofessionals mag kleiner worden. Ik sprak mensen die zeiden, ik wist niet dat ik in het verzorgingstehuis zelf mijn moeder met de rolstoel mocht meenemen. Blijkbaar zijn er dus dit soort voorbeelden nog steeds. Gesprekken voeren over wat er wél kan en wat je van elkaar verwacht is zo enorm belangrijk. We hebben inmiddels ook zoveel regels. We kunnen bijvoorbeeld tijdgebonden afspraken maken dat we voor een bepaalde zorghandeling maar 3 minuten de tijd krijgen. Maar als de zorgprofessional kan aantonen dat het veel beter is om er 7 minuten over te doen met een goede onderbouwing dan is het de plicht om daar goed naar te kijken.
Wat is voor jou van waarde in onze samenleving: wat is belangrijk om te behouden?
Mensen als Eric Corton en Teun Toubes zijn zelf met initiatieven, visie en acties gekomen vanuit ontevredenheid, nieuwsgierigheid, of omdat de zorg in veel gevallen al ontoereikend is. We moeten blijven kijken, spiegelen, en lokale initiatieven stimuleren. Dat is enorm waardevol binnen onze samenleving. Daarbij is het belangrijk om deze goede voorbeelden met elkaar te om van elkaar te leren. Dit geldt overigens ook binnen de instellingen zelf. Het kan zo maar zijn dat een collega van een andere afdeling jou enorm goed zou kunnen helpen alleen werken we te gesloten. Terug naar wie ben ik, en wie is de ander. Veel meer integraal en dus tijd en ruimte geven aan de professionals zelf om te gaan ontdekken en ervaren.
Waar zou Nederland in kunnen uitblinken?
Als eerste het vertrouwen teruggeven aan de professionals zonder meteen vanuit regels te denken en bang zijn voor incidenten. Meer loslaten.
Ten tweede de schotten tussen financiën en wetgeving moeten echt weg. Dat zie je niet alleen in de ouderenzorg, maar bijvoorbeeld ook in de jeugd- of gehandicaptenzorg. Dit zorgt voor onnodige drukte. Dat integraal werken wordt daardoor bijna een utopie. In mijn beleving is er geen revolutie nodig maar wel evolutie, want we mogen niet vergeten dat ook heel veel wel goed gaat.
Als derde, anders kijken en lef tonen. In de ouderenzorg is het bijvoorbeeld maar de vraag hoe groot de kloof daadwerkelijk is en aanvoelt. De ouderen van nu zijn namelijk niet de ouderen van vroeger. Mensen zijn veel langer zelfstandig wat uiteindelijk ook zorgt voor een ander soort zorgbehoefte. Veel dingen zullen ook door ouderen zelf opgelost worden. Ze hebben hun stem op een andere manier leren gebruiken dan de ouderen van vroeger. Wel moeten de schotten er tussenuit en er meer gewerkt worden vanuit vertrouwen, dan gaat het lukken. En gaan er nog meer mooie dingen ontstaan.
Wat vind jij een goed voorbeeld van ‘De toekomst vorm je samen’?
Nou met die slogan ben ik het echt eens. Ook zorgen doen we samen. Dat is niet alleen van de instellingen, de professionals of de medewerkers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport. En juist in het samen ontstaan hele mooie dingen. Toch nog even de gewone kassa in plaats van de zelfscan kassa omdat ook die kassa eenzaamheid tegen kan gaan. In dat soort micro zaken kan het verschil gemaakt worden.
Stel we gaan vandaag samen aan de slag, hoe maken we samen impact?
Nou de impact zouden we samen bijvoorbeeld in de breedte op duurzaamheid kunnen maken. Daar kunnen jullie de zorgwereld nog verder gaan verkennen en de kennis die jullie hebben over bijvoorbeeld duurzaamheid echt impactvol laten zijn. Je ziet bijvoorbeeld binnen de zorg dat er ook een forse ambitie ligt, niet alleen in de verduurzaming aan de materialenkant maar ook in de manier waarop er wordt samengewerkt. Want een bestendige manier van samenwerken is immers ook een vorm van duurzaamheid. Ook de wereld vanuit de welzijnskant moet worden verbreed, eigenlijk wat jullie al hebben gedaan met de verbreding van jullie propositie met Wereld, Welzijn en Waarde door anders naar de thema’s binnen de Brede Welvaart te kijken en daarin verbindend te willen zijn. Dus eigenlijk zijn we vandaag al aan de slag gegaan door deze werelden en kennis te verbinden. Samen verder dus!
Ook samen verder?
Susan Quirijnen Adviseur